Lijn in het Spel

Jan van Wissen - grafiek

ImageJan van Wissen exposeert tot 9 juli een overzicht van dertig jaar werk in Zaal 100. Een tentoonstelling die het prentenkabinet in het Stedelijk Museum waard is. Uit honderden tekeningen en grafische werken is per tijdvak een selectie gemaakt.

Image Random City doet denken aan een stadsontwerp van Berlage, maar dan met een betonnen snelwegconstructie als kern van een dorp. Vervreemding speelt al vroeg een belangrijke rol in het oeuvre van Jan van Wissen. Op een stilleven uit 1972 zijn de Waarheid, verpakkingen van De Gruyter, Simon de Wit, die van een Kingkornbrood en een verouderde briefje van fl. 25,-. afgebeeld. Tijdsbeelden. Een vijftal andere tekeningen uit zijn studietijd vormen tezamen een immense gitaar. Voorlopers van de Zaps waar hij zijn aandacht op richt. Een opeenstapeling van voorstellingen die schijnbaar zonder logisch verband is, behalve de tijdsspanne. Square Collection (1993-1996) bestaat uit 35 meter Zaps, volstrekt willekeurige beelden die toch samen gaan werken. Door de lukrake combinaties ontstaan er er ook weer verbanden die hij uitwerkt, zoals Frank Zappa geflankeerd door wenende vrouwen. Jan van Wissen: “We worden omringd door een rijstebrijberg van beelden waar we ons elke dag doorheen moeten werken. Ik houd van die veelheid. Het heeft te maken met de complexiteit van het leven, een mierennest van wereldjes waar je eenvoudige antwoorden op wilt geven”. Geïnspireerd door de vorige maand overleden cartoonist Saul Steinberg werkte hij in de jaren 87/88 aan comic-achtige pentekeningen, strips die in en over elkaar schuiven. Gefragmenteerde samenstellingen waar je in kunt verdwalen vanwege de vele details. Het gaat Jan niet om het verhaal maar om het lijnenspel, het tekenen zelf, de wereld waar je induikt. Soms leidt dit tot labyrinteske ontwikkelingen. Er zig-zagt een stripverhaal door een gebouw als een telmachine. Op de tekening The Times they are a Changing loopt de meest centrale voorbijganger naar rechts, alle andere passanten bewegen zich naar links. Pijltjes benadrukken de verschillende richtingen. Ook loopt er een stippellijn als een te volgen pad over het papier.

Image Soms neemt het doolhof de vorm aan van een stad, zoals in de tekening Wereld voor Eigen Rekening - een zwerftocht door stijlen en technieken. Hij tekent en schildert stadsgezichten als waren het plattegronden. Maar ook uit decors opgebouwde landschappen die bij elkaar worden gehouden door de figuren die zich er doorheen bewegen. Het gaat om een associatieve logica. De tekeningen en schilderijen ontstaan dan ook vaak zonder vooropgezet plan. Jan van Wissen: “Je begint aan een wereld die je zelf schept. Beleeft dingen die je nog nooit hebt beleefd. Het zijn ontdekkingen. Ik maak daarom nooit voorstudies, zodat ik zelf wordt verrast . Alles stroomt, niets blijft, zei Heraclitus. Beweging is belangrijk.” Liquid Life uit 1997 bestaat uit een serie abstracte werken met titels als Birth of a Shape en Portait of a Birth. Het gaat Jan hierbij om een schepping van de materie zelf. Het ding dat voor een deel zichzelf vormt. De plassen verf die uitwaaieren en contouren achterlaten, een vloeien van tijd en ruimte.

Aja voor De Staatskrant juli 1999

Zaal 100 | Aja Waalwijk | Galerie 100
© All rights reserved