Sinds de kraak in februari 1984 ontwikkelde Zaal 100 zich in de voormalige jongens en meisjesschool Jacob de Witt zich tot een woonwerkgroep en befaamde culturele ruimte. Met nauwelijks enige subsidie biedt Zaal 100 minstens drie dagen per week een podium voor ongebonden muziek, dans, beeldende kunst, theater, poëzie en politiek. Met een vegetarisch restaurant, bedrijfs- en oefenruimtes en cursussen op allerlei niveau. Van krakers tot cultuurbewakers, zoals Aja Waalwijk in deze krant zei ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan in 1999.

Geld is bijna een scheldwoord in Zaal 100, hoewel het sinds de legalisering in 1992 toch een noodzakelijk kwaad is geworden. Er moest huur worden betaald, maar subsidie, daar is Zaal 100 principieel op tegen. Frits: Structurele subsidie willen we niet. Je ziet vaak genoeg dat zalen de tent kunnen sluiten als de subsidiekraan wordt dichtgedraaid, en dat gebeurt regelmatig. Bovendien moet je dan toch weer vaak aan bepaalde voorwaarden voldoen en we willen graag onafhankelijk zijn. Bewoners en gebruikers betalen sinds de legalisering dan ook een lage huur en daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen particulier of bedrijf, de prijs per vierkante meter is voor iedereen hetzelfde. Bij een optreden bepalen de muzikanten zelf hoeveel entree wordt gevraagd, maar het mag nooit meer zijn dan zes euro. Geld verdienen mag immers niet de drijfveer zijn, je ding doen wel.
Zaal 100 is een vereniging. Er zijn statuten en er is een bestuur, maar hier houdt de structuur van de verenging ook echt op. De vereniging staat open voor iedereen, lidmaatschap kost niets en alle ideeën worden overwogen. In dit anarchistisch collectief wordt niemand aangewezen om een klus te klaren en krijgt iedereen de vrijheid de dingen naar eigen inzicht aan te pakken.

Gunstig gezind
De beperkte financiële middelen staan een bloeiend cultureel leven nog steeds niet in de weg. In Zaal 100 zijn talenten geboren en komen mensen met naam graag onaangekondigd een optreden verzorgen of een gedicht voordragen. Cristina Branco gaf er haar eerste concert buiten Portugal en zowel Simon Vinkenoog en Johnny de Selfkicker werden regelmatig gesignaleerd. De inmiddels befaamde jazzmuzikant Eric Boeren organiseert er elke dinsdag een vrije improvisatie-avond, maar ook voor modern klassiek of poëzieavonden is plaats. Veel voorstellingen kunnen ook van een afstand beluisterd worden via Internet.

Maar ook de medewerkers krijgen kansen. In het restaurant wordt naar hartelust geëxperimenteerd met vegetarische en veganistische kookkunsten en anderen doen ervaring op met licht, geluid, techniek en programmering. Op vier gesubsidieerde arbeidsplaatsen na wordt niemand betaald. ?Je doet iets omdat je het leuk vindt en dat maakt het hier zo bijzonder fijn om te werken?, aldus Saskia, van de dinsdagkookploeg.

Maar het stadsdeel is Zaal 100 gunstig gezind. De afdeling cultuur neemt Zaal 100 altijd in overweging als er wat subsidie te verdelen valt. Frits: We vragen er niet om, maar als de centrale stad geld verdeelt om het onderhoud van cultuurpanden aan te pakken, dan zal de lokale politiek ook aan ons denken. Hierdoor hebben we een paar jaar gelden de isolatie en ventilatie verbeterd. Ook met de legalisering in 1992 hebben we subsidie gekregen voor de verbouwing.
Waar subsidieverstrekking vanzelf gaat, is het met vergunningen iets anders gesteld. Frits: Tegenwoordig moet je veel vergunningen hebben om een zaal als deze te kunnen exploiteren. De stadsdelen willen al geruime tijd dat we die hebben, maar er zijn geen bestaande vergunningen die voor ons van toepassing zijn. Het stadsdeel wil graag dat wij ons aanpassen aan bestaande vergunningen, wij willen dat zij zich aanpassen aan ons.
Vrijheid en onafhankelijkheid zijn de enige regels in Zaal 100. Er zijn geen voorwaarden, restricties of doelstellingen. Er is een grof raamwerk waarbinnen de activiteiten passen. Zo geldt voor de keuken bijvoorbeeld dat de maaltijden vegetarisch en zoveel mogelijk biologisch moeten zijn. Een driegangenmenu kost 4 euro 60. Het is aan de kookploeg om daar een eigen draai aan te geven. Op woensdag is het veganistendag, dus dan zijn alle dierlijke producten uit de keuken verbannen. Geen melk, kaas en eieren, maar dahl, raita of papadan. Erik: Voor degenen die dit nog iets te avontuurlijk vinden kunnen op 7 februari terecht bij de speciale veganisten dag. Daar kun je niet alleen veganistisch eten, maar zullen verschillende clubs informatie geven over veganisme.Zie voor de programmering en voor meer informatie over de mogelijkheden, zie de website van Zaal 100: wittereus.net/zaal100.html