Jan
van Wissen exposeert tot 9 juli een overzicht van dertig jaar werk in
Zaal 100. Een tentoonstelling die het prentenkabinet in het Stedelijk
Museum waard is. Uit honderden tekeningen en grafische werken is per
tijdvak een selectie gemaakt.
Random City doet denken aan een stadsontwerp van Berlage, maar dan met
een betonnen snelwegconstructie als kern van een dorp. Vervreemding
speelt al vroeg een belangrijke rol in het oeuvre van Jan van Wissen. Op
een stilleven uit 1972 zijn de Waarheid, verpakkingen van De Gruyter,
Simon de Wit, die van een Kingkornbrood en een verouderde briefje van fl.
25,-. afgebeeld. Tijdsbeelden. Een vijftal andere tekeningen uit zijn
studietijd vormen tezamen een immense gitaar. Voorlopers van de Zaps waar
hij zijn aandacht op richt. Een opeenstapeling van voorstellingen die
schijnbaar zonder logisch verband is, behalve de tijdsspanne. Square
Collection (1993-1996) bestaat uit 35 meter Zaps, volstrekt willekeurige
beelden die toch samen gaan werken. Door de lukrake combinaties ontstaan
er er ook weer verbanden die hij uitwerkt, zoals Frank Zappa geflankeerd
door wenende vrouwen. Jan van Wissen: “We worden omringd door een
rijstebrijberg van beelden waar we ons elke dag doorheen moeten werken.
Ik houd van die veelheid. Het heeft te maken met de complexiteit van het
leven, een mierennest van wereldjes waar je eenvoudige antwoorden op wilt
geven”. Geïnspireerd door de vorige maand overleden cartoonist Saul
Steinberg werkte hij in de jaren 87/88 aan comic-achtige pentekeningen,
strips die in en over elkaar schuiven. Gefragmenteerde samenstellingen
waar je in kunt verdwalen vanwege de vele details. Het gaat Jan niet om
het verhaal maar om het lijnenspel, het tekenen zelf, de wereld waar je
induikt. Soms leidt dit tot labyrinteske ontwikkelingen. Er zig-zagt een
stripverhaal door een gebouw als een telmachine. Op de tekening The Times
they are a Changing loopt de meest centrale voorbijganger naar rechts,
alle andere passanten bewegen zich naar links. Pijltjes benadrukken de
verschillende richtingen. Ook loopt er een stippellijn als een te volgen
pad over het papier.
Soms neemt het doolhof de vorm aan van een stad, zoals in de tekening
Wereld voor Eigen Rekening - een zwerftocht door stijlen en technieken.
Hij tekent en schildert stadsgezichten als waren het plattegronden. Maar
ook uit decors opgebouwde landschappen die bij elkaar worden gehouden
door de figuren die zich er doorheen bewegen. Het gaat om een
associatieve logica. De tekeningen en schilderijen ontstaan dan ook vaak
zonder vooropgezet plan. Jan van Wissen: “Je begint aan een wereld die je
zelf schept. Beleeft dingen die je nog nooit hebt beleefd. Het zijn
ontdekkingen. Ik maak daarom nooit voorstudies, zodat ik zelf wordt
verrast . Alles stroomt, niets blijft, zei Heraclitus. Beweging is
belangrijk.” Liquid Life uit 1997 bestaat uit een serie abstracte werken
met titels als Birth of a Shape en Portait of a Birth. Het gaat Jan
hierbij om een schepping van de materie zelf. Het ding dat voor een deel
zichzelf vormt. De plassen verf die uitwaaieren en contouren achterlaten,
een vloeien van tijd en ruimte.